Od 1 września 2017 r. obowiązuje nowa struktura szkolnictwa ponadgimnazjalnego (patrz poniższy schemat).
Źródło: www.ore.edu.pl
Absolwent gimnazjum ma do wyboru trzy typy szkół ponadgimnazjalnych:
- liceum ogólnokształcące (kształcenie ogólne),
- technikum (kształcenie ogólne i kształcenie zawodowe),
- szkoła branżowa I stopnia (kształcenie ogólne i kształcenie zawodowe).
Co należy wiedzieć o liceum ogólnokształcącym?
Nauka w tym typie szkoły trwa 3 lata. Ukończenie liceum ogólnokształcącego nie daje żadnych kwalifikacji zawodowych jego absolwentom, ale umożliwia zdobycie świadectwa dojrzałości po zdaniu egzaminu maturalnego, które jest przepustką do ubiegania się o status studenta na uczelniach wyższych. Absolwenci z wykształceniem średnim, lecz bez zdanego egzaminu maturalnego, mogą podjąć naukę w szkołach policealnych bądź na kwalifikacyjnych kursach zawodowych.
Nauka w liceum ogólnokształcącym w klasie pierwszej jest kontynuacją edukacji rozpoczętej w gimnazjum. Wszystkie przedmioty nauczane są na poziomie podstawowym. W klasie drugiej i trzeciej wszyscy uczniowie nadal uczą się języka polskiego, matematyki, dwóch języków obcych oraz obowiązkowo uczęszczają na zajęcia z wychowania fizycznego. Po ukończeniu klasy pierwszej muszą zdecydować, których przedmiotów będą uczyć się w zakresie rozszerzonym (od 2 do 4 przedmiotów spośród proponowanych przez szkołę i które są ujęte w podstawie programowej w zakresie rozszerzonym). Jednym z tych przedmiotów musi być historia, geografia, biologia, chemia lub fizyka. Uczeń, który nie będzie realizował w zakresie rozszerzonym historii, będzie zobowiązany realizować przedmiot uzupełniający historia i społeczeństwo, zaś jeżeli nie wybierze on biologii, chemii, fizyki czy geografii na poziomie rozszerzonym, wtedy będzie realizował przedmiot uzupełniający przyroda.
Zgodnie z nową podstawą programową w liceum ogólnokształcącym przedmioty obowiązkowe mogą być nauczane w zakresie podstawowym lub rozszerzonym:
- przedmioty tylko w zakresie podstawowym: wiedza o kulturze, podstawy przedsiębiorczości, wychowanie fizyczne, edukacja dla bezpieczeństwa (w miejsce przysposobienia obronnego), wychowanie do życia w rodzinie,
- przedmioty w zakresie podstawowym i rozszerzonym: język polski, język obcy nowożytny, język mniejszości narodowej lub etnicznej, język regionalny, matematyka, historia, wiedza o społeczeństwie, geografia, biologia, chemia, fizyka, informatyka (zamiast technologii informacyjnej),
- przedmioty w zakresie rozszerzonym: historia muzyki, historia sztuki, język łaciński i kultura antyczna, filozofia.
Uczniowie, którzy wybiorą mniej przedmiotów rozszerzonych, obowiązkowo będą uczęszczać na zajęcia uzupełniające, np. ekonomię w praktyce czy zajęcia artystyczne. Ponadto szkoły same mogą zaproponować swoim uczniom inne zajęcia, które są zgodne z ich zainteresowaniami.
Wybór liceum ogólnokształcącego jest dobrym wyborem dla ucznia, który chce wykonywać zawód wymagający wykształcenia wyższego. Przy wyborze profilu (nachylenia, rozszerzenia) klasy ważne jest, aby absolwent gimnazjum zorientował się jakie są wymagane przedmioty na maturze, aby dostać się na wymarzony kierunek studiów, np. jeśli uczeń chce zostać lekarzem dobrym wyborem powinna okazać się klasa o profilu biologiczno-chemicznym.
Co należy wiedzieć o technikum?
Nauka w technikum trwa 4 lata. Uczeń, który zdecyduje się na ten typ szkoły ponadgimnazjalnej wybiera zawód (np. technik spedytor, technik handlowiec, technik ekonomista), w którym zdobywa kwalifikacje (tytuł zawodowy: technik) i wykształcenie średnie wraz z maturą.
Absolwent technikum ma wiele możliwości dalszego rozwoju – wybór zależny jest od samego absolwenta oraz jego potrzeb i możliwości. Są to:
- nauka na studiach wyższych (kierunki mogą być tematycznie powiązane z wyuczonym w technikum zawodzie bądź całkiem inne),
- praca w wyuczonym zawodzie,
- połączenie pracy ze studiami (w trybie niestacjonarnym),
- uzyskanie kwalifikacji zawodowych poprzez udział w kwalifikacyjnych kursach zawodowych, jak i również w szkole policealnej.
W technikum realizowane jest kształcenie ogólne w takim samym zakresie jak w liceum ogólnokształcącym (realizacja przedmiotów ogólnokształcących odbywa się w zakresie podstawowym i rozszerzonym).
Podczas nauki w technikum uczeń zobowiązany jest do wyboru dwóch przedmiotów, które są ujęte w podstawie programowej w zakresie rozszerzonym i są związane z kształceniem w danym zawodzie. Jednym z tych przedmiotów musi być: matematyka, biologia, geografia, fizyka lub chemia (w zdecydowanej większości przypadków uczniowie będą realizować przedmiot uzupełniający historia i społeczeństwo). Uczeń, który realizuje przedmioty historia i jeden z wymienionych: geografia, biologia, chemia lub fizyka, uczęszcza na przedmiot uzupełniający – ekonomia w praktyce, zaś uczeń, który zdecydował się realizować historię i matematykę na poziomie rozszerzonym, będzie uczył się przyrody jako przedmiotu uzupełniającego.
Podczas 4-letniej nauki w technikum uczeń odbywa praktyki zawodowe.
Zawody nauczane w technikach zostały podzielone na kwalifikacje. Pojęcie kwalifikacji w zawodzie oznacza wyodrębniony w danym zawodzie zestaw oczekiwanych efektów kształcenia (wiedzy, umiejętności zawodowych i kompetencji społecznych/personalnych), których osiągnięcie potwierdza świadectwo wydane przez okręgową komisję egzaminacyjną, po zdaniu egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie w zakresie tej kwalifikacji [1].
W trakcie nauki w technikum uczeń zdaje egzaminy zawodowe. Aby uczeń otrzymał dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe musi potwierdzić wszystkie kwalifikacje wyodrębnione w danym zawodzie (zdać egzaminy zawodowe i otrzymać świadectwa potwierdzające dane kwalifikacje) oraz uzyskać średnie wykształcenie.
Co należy wiedzieć o szkole branżowej I i II stopnia?
Od 1 września 2017 r. dotychczasowa 3-letnia zasadnicza szkoła zawodowa przekształciła się w 3-letnią branżową szkołę I stopnia.
Od roku szkolnego 2017/2018 rozpoczęła się rekrutacja kandydatów do pierwszej klasy branżowej szkoły I stopnia. Na lata szkolne 2017-2018, 2018-2019 do branżowej szkoły I stopnia będzie przeprowadzona rekrutacja absolwentów gimnazjum, a od roku 2019/2020 rekrutacja uwzględniająca absolwentów 8-letniej szkoły podstawowej.
Pierwsi absolwenci ukończą branżową szkołę I stopnia w 2020 r., w związku z tym, uruchomienie branżowej szkoły II stopnia nastąpi 1 września 2020 r. Pierwsza rekrutacja kandydatów zostanie przeprowadzona na rok szkolny 2020/2021.
Po ukończeniu branżowej szkoły I stopnia i zdaniu egzaminu z jednej kwalifikacji absolwent uzyska dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe, a także otrzyma wykształcenie zasadnicze branżowe.
Absolwenci branżowej szkoły I stopnia kształcący się w zawodach, którzy nie zdecydują się na naukę w branżowej szkole II stopnia, będą mogli podjąć pracę lub wybrać liceum ogólnokształcące dla dorosłych począwszy od II klasy oraz zdecydować się na kwalifikacyjne kursy zawodowe.
Wprowadzenie 2-letniej branżowej szkoły II stopnia zapewnia drożność kształcenia zawodowego w systemie szkolnym. Szkoła ta umożliwi absolwentom branżowej szkoły I stopnia kontynuację kształcenia w systemie szkolnym. Oznacza to, że możliwe będzie uzyskanie dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe w zawodzie nauczanym na poziomie technika oraz otrzymanie świadectwa dojrzałości. Absolwenci branżowej szkoły II stopnia po uzyskaniu dojrzałości będą mogli kontynuować naukę na studiach wyższych.
Utworzenie branżowej szkoły II stopnia dla absolwentów branżowej szkoły I stopnia umożliwi, bez przerywania nauki, przygotowanie się do egzaminu maturalnego. Zarówno uczniowie branżowej szkoły I stopnia, jak i II stopnia objęci będą działaniami wychowawczymi.
[1] Egzamin potwierdzający kwalifikacje w zawodzie. Krok po kroku, Poradnik opracowany w ramach projektu Szkoła zawodowa szkołą pozytywnego wyboru, KOWEZiU, Warszawa 2013, s.5.
Netografia:
opracowała: Janina Mierzejewska-Majcherek
(szkolny doradca zawodowy w ZSP nr 4 w Łowiczu)